اندیشکده چیست؟

اندیشکده (به انگلیسی: Think tank) یا اتاق فکر به مؤسسه یا گروهی گفته می‌شود که کار هدایت پژوهش را انجام می‌دهند و درگیر مسائل مختلفی چون سیاستگذاری‌های اجتماعی، راهبرد سیاسی، اقتصادی، علمی، یا سیاست‌های تجاری و حتی توصیه‌های نظامی هستند. درواقع اندیشکده ها بر اصل جمع‌اندیشی و ایده‌پردازی استوار هستند و این یک نکته مهم برای در کنار هم قرار گرفتن افراد علمی و مدیران باتجربه در یک حوزه مشخص برای دستیابی به ایده ها و راهکارهایی سریع و کاربردی است.

در ایران تقریبا 130 اندیشکده فعال وجود دارد.

تفاوت اندیشکده با پژوهشکده:

·     عمده ترین تفاوت اندیشکده با پژوهشکده در ساختار کلی آن ها و همچنین در هدف و مخاطبانشان است.

·     هدف پژوهشکده ها توسعه علم است اما هدف اندیشکده ها کاربردی کردن علم است.

·     مخاطبان پژوهشکده ها، محققان و پژوهشگران هستند اما مخاطبان اندیشکده ها سیاستگذاران، مدیران و مردم هستند.

·     تمرکز عمده پژوهشکده ها بر ارائه داده های علمی به صورت تئوری است اما تمرکز عمده اندیشکده ها بر بررسی داده های علمی به صورت عملی و اجرایی است.

·     به طورکلی اندیشکده ها مکان هایی برای انتقال تجربیات سیاستمداران بلندپایه دولتی و صاحب نظران هستند که از طریق برگزاری جلسات هم اندیشی، سمینار و... از تجربیات و نظریات آن ها برای استفاده در توصیه های سیاستی آتی استفاده میکنند.

تاسیس اندیشکده:

چیزی به اسم ثبت حقوقی اندیشکده در ایران وجود ندارد. در ایران مانعی برای فعالیت اندیشکده هایی که ثبت حقوقی نشدند، وجود ندارد؛ اما برای عقد قرارداد و دریافت مبالغ بالای 50 میلیون تومان باید ثبت حقوقی شوند.

روش های ثبت حقوقی اندیشکده:

1.     ثبت در قالب پژوهشکده های وزارت علوم (عقد قراردادهای بزرگ و تامین مالی از صندوق توسعه ملی)

2.     ثبت در سازمان ثبت اسناد کشور در قالب موسسه یا شرکت (قابلیت عقد قرارداد اما با پرداخت مالیات)

3.     ثبت در وزارت کشوردر قالب NGO سازمان های مردم نهاد (محدود در عقد قرارداد)

اساسنامه اندیشکده:

اندیشکده ها نیاز به اساسنامه ندارند اما درصورت ثبت حقوقی باید اساسنامه تنظیم نمایند.

تامین مالی اندیشکده:

معمولا اگر اندیشکده زیر نظر سازمان خاصی تاسیس شود هزینه های آن از طرف همان سازمان تامین می شود.

اما اگر اندیشکده بدون وابستگی به سازمانی تاسیس شود هزینه های آن بصورت شخصی و یا با عقد قرارداد تامین می شود.

حدود 80 درصد هزینه اندیشکده ها مربوط به حق الزحمه پژوهشگران می باشد.

انواع دسته بندی اسناد و گزارشات اندیشکده ها:

ü     پژوهش ها و گزارش ها برای چاپ در جامعه اندیشکده ها باید در قالب یکی از دسته بندی های بالا باشند.

ü     راهنمایی چارچوب اسناد، طریقه نگارش و ویراستاری گزارشات توسط شورای فنی اندیشکده انجام خواهد شد.

نویسنده دکتر یاسر ستوده